Kafa Şekil Bozuklukları
Sağlıklı bir bebekte başın büyümesi, beynin büyümesini yansıtır. İlk aylarda en hızlı büyüyen vücut bölümü baştır. Bebeğin tüm vücudu gibi kolayca şekil değiştirebilir. Başın ön bölgesinde yer alan bıngıldak 9-18.aylar arasında kapanabilir, erken veya geç kapanan bıngıldak varlığında başın gelişimi yakından izlenmelidir.
Pek çok aile bebeklerinin kafasının arkasındaki düzlükten şikayetçidir ve bunun nasıl ortaya çıktığını sorgularlar. Aslında bu düzlüğün oluşumunda birçok neden vardır. Örneğin; gebelikte bebeğin anne karnındaki duruş pozisyonu, doğumun uzun ve zor olması, bebeğin küvözde kalması, ilk yıl yastık kullanımı, boyun kaslarındaki kısalık veya bebeğin sağ-sol tercihi başın yamuk, asimetrik ve/veya arkası düz gelişmesine neden olabilir.
Doğumdan sonra bebeklerin kafasında fark edilen düzlükler genel olarak tıpta “Plagiosefali” olarak geçer, ama “Düz Kafa Sendromu” ya da “Kafatası Şekil Bozukluğu” olaraktan da bilinir. Kendi haline bırakılan, önemsenmeyerek takibi yapılmayan kafa şekil bozuklukları düzelmeyip kalıcı olabilmektedir. Henüz tüm kafatası kemikleşmeden yapılacak yönlendirmelerle ilk aylarda bu durum düzeltilebilir. Bunun nasıl yapılacağına karar vermek bir uzmanlık işidir ve birçok parametresi vardır; bebeğinizin kaç aylık olduğu, deformasyonunun ne şiddette olduğu, boyun kaslarının kısalığı gibi.
En çok sabit pozisyonda tek tarafa yatış ile birlikte düzleşme oluşur. Bebeklerin genelde başını sağa veya sola çevirme tercihleri bulunur. Bu annenin olduğu yön, ışığın yönü, beşiğin pozisyonu ile ilgili olabildiği gibi, boyun kaslarından birinin daha kısa olmasından da kaynaklanabilir. Araştırmalarda boyun kasında kısalığı-gerginliği bulunan bebeklerin %85-90’ın baş şekil bozukluğu olduğu tespit edilmiştir. Boyundaki bu direnç yetişkinlerdeki boyun tutulması gibidir. Fakat bebekler bu pozisyonu haftalarca muhafaza ettikleri için kafatasına etkisi çok yüksek seviyede olacaktır.
Düzlüklerin ve asimetrinin tedavisinde bir fizyoterapist size boyun kaslarını nasıl güçlendirebileceğinizi, bir pediatri hekimi size pozisyon değişimini anlatabilir. Deformasyon ilk fark edildiğinde eğer bebeğiniz 6. ayından küçükse, deformasyon hafif ve orta şiddette ise öncelikle 1-2 ay kadar pozisyon değişimi ile cevap alınması beklenir. Peki nedir bu pozisyon değişimi? Pozisyon değiştirmek; bebeğinizi sırtüstü yatırırken başını düzlüğün olduğu yerin zıt tarafına dönük yatırmanızdır. Çok basit gibi görünse de bunu başarmak gerçekten zordur. Pek çok ebeveyn uygulamada oldukça zorlanır. Bunu bu kadar zor yapan ise bebeğinizin boyun kasında bulunan gerginlik/kısalıktır. Bebek ısrarla sizin verdiğiniz yönün aksine dönebilir. Mümkün olan en erken dönemde bir fizyoterapist ile birlikte çalışarak bu gerginliğin üstesinden gelmeniz en doğrusu olacaktır.
Ancak, eğer ki pozisyon değiştirmeden cevap alınamamış, giderek artan ve kalıcı bozukluklara neden olabilecek durumlarla karşı karşıyaysanız hekiminiz bebeğin başının 3 boyutlu incelemesini ( radyasyon içermez ) isteyip, ileri tedavilere sizi yönlendirebilir.
İleri tedavilerde iki seçenek bulunmaktadır, kafatası düzeltici operasyonlar ve kafatası düzeltici kask tedavileri. Kafatası düzeltici operasyonlar olarak adlandırılan içinde birçok tekniğin yeraldığı operasyonlar, ne yazık ki ardından yoğun bakım izlemi ve ciddi hemodinamik sorunlar getiren müdahaleler olarak bilinir. Ancak 13 aya kadar düzelmemiş bir kafatası deformasyonun başka bir düzeltme yolu bulunmamaktadır. 6-13 ay arası dönemde adeta “ameliyat öncesi son çıkış” olabilecek bir diğer ileri tedavi yöntemi kask tedavisidir. Bebek kafatası boyutlarına uygun ve deformitesine özgün olarak tasarlanmış kaskı günün önemli bir kısmında başına takar, haftalar içerisinde cevap alınır. 3 boyutlu incelemeler tekrar edilir ve düzelme objektif olarak ortaya konulur. Kask tedavisinde önemli olan kaskın dizaynı, başarısı ve güvenliğidir. Sonrasında ise düzelmenin karşılaştırmalı olarak takibidir. Tedaviyi uygulayacak olan teknisyenler; tedavinin başarısı, süresi ve rahat geçmesinde fazlasıyla önem taşır.
